Nazwa forum

Kontrabas – muzyczny instrument strunowy z grupy smyczkowych; jest największym instrumentem tej grupy.

Kontrabas składa się z wielkiego pudła rezonansowego z dwoma otworami w kształcie stylizowanej litery f, gryfu z bezprogową podstrunnicą, zakończonego główką w charakterystycznym kształcie ślimaka. Struny, podparte na mostku, napinane są za pomocą klinowych naciągów.

Instrument posiada cztery struny strojone w kwartach (począwszy od najniżej strojonej): E1 (41,2Hz), A1 (55Hz), D (73,4Hz), G (98Hz) i obejmuje zakres dźwięków od E1 (w kontrabasach orkiestrowych, 5-strunowych C1 (32,7 Hz) a w niektórych odmianach niemieckich H2 (30,86 Hz)) do g1 w typowym wykorzystaniu, jednak w niektórych utworach solowych z wykorzystaniem flażoletów przy podstawku sięga się prawdziwego kresu skalowego kontrabasu uzyskując w ten sposób nawet dźwięki o wysokościach przekraczających g² (g dwukreślne w brzmieniu) sięgając nawet g³. Kontrabas transponuje oktawę w dół.

Kontrabas, podobnie jak inne instrumenty z tej rodziny (skrzypce, altówka i wiolonczela) powstał w początkach XVI wieku. W przeciwieństwie do wymienionych wyżej, nie ma źródeł w żadnym z dawnych instrumentów. Początkowo prawdopodobnie był wiolonczelą o niższym stroju. Ze względu jednak na to, że pudło wiolonczeli było zbyt małe, by odpowiednio wzmocnić tak niskie dźwięki, zaczęto budować instrumenty większych rozmiarów. Pierwsze znane odniesienie do instrumentu pochodzi z pism Preatoriusa (1571-1621). Pisze on o instrumencie nazwanym violon da gamba sub-base. Był to monstrualny instrument o wysokości ponad ośmiu stóp (ponad 2,4 m), posiadający pięć strun. Podstrunnica wyposażona była w progi, a instrumentalista, grał nuty o oktawę niżej niż zapisane były w partyturze, co jest zresztą standardową praktyką do dziś. Kontrabas opisany przez Preatoriusa był przedstawicielem włoskiej szkoły budowy tego instrumentu. Mniej więcej w tym samym czasie powstała niemiecka szkoła budowy kontrabasów. Instrumenty niemieckie były nieco mniejsze i miały inną konstrukcję pudła. We włoskich basach tylna ściana pudła była wypukła (z rodzajem podłużnego garba), podczas gdy w niemieckich płaska.

W okresie baroku kontrabas był używany sporadycznie. Jego stosowanie utrudniały wielkie rozmiary oraz problem z uzyskaniem strun, produkowanych z preparowanych jelit. Dopiero wraz z wynalezieniem nowych, srebrnych, zwitych strun kontrabas stał się funkcjonalnym instrumentem i wszedł do normalnego zestawu orkiestralnego. W XVIII wieku kontrabas ostatecznie przyjmuje postać używaną do dziś, tracąc jednocześnie progi na podstrunnicy.

Aby uzyskać jeszcze niższe tony, kontrabas wyposaża się w skomplikowane urządzenie przestrajające strunę E1 lub dodaje dodatkową niższą strunę strojoną do C1 - w niektórych niemieckich odmianach zamiast C1 występuje H2 (kontrabasy 5-strunowe występują na ogół w orkiestrach symfonicznych i powszechnie nazywane są orkiestrowymi). Eksperymenty w osiąganiu coraz niższych dźwięków z kontrabasu doprowadziły do budowy dziwacznych instrumentów jak np. Oktabass, trzystrunowa odmiana kontrabasu o wysokości ponad 3,9 m, zbudowana przez Jean-Baptiste Vuillaume w 1849. Na oktabasie grało jednocześnie dwóch instrumentalistów. Najniższym dźwiękiem granym przez instrument był C. Czasami (w muzyce jazzowej)spotyka się też kontrabasy w 4 strunach, strojonych w kwintę, o oktawę niżej niż w wiolonczeli: C1, G1, D, A (instrumenty te są rzadkością). W 1989 Amerykanin John Geyer zbudował jeszcze większy instrument Grand Bass mierzący 4,5 m wysokości.